توسعه مطالعات هوش مصنوعی طی همکاری موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) با ستاد راهبری فناوری‌های هوشمند حوزه‌های علمیه

به گزارش روابط عمومي ستاد راهبری فناوری‌های هوشمند حوزه‌های علمیه، به مناسبت یکمین سالروز تاسیس دبیرخانه مطالعات بنیادین هوش مصنوعی گفت وگویی با دکتر مهدی ابوطالبی عضو هیئت علمی و و معاون پژوهش موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) که مشروح آن را در ادامه خواهید خواند.

عضو هیئت علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) اظهارداشت: هوش مصنوعی از فناوری‌های نوینی است که وارد جوامع انسانی شده و سال‌هاست که در فضاهای مختلف علمی-تحقیقی و حتی فضاهای عمومی در فضای سایبر از آن استفاده‌های  بسیار متنوع و گسترده‌ای در تهیه گزارش‌ها، فیلم‌ها برنامه‌های هنری، صنعتی و بحث‌های علمی و تحقیقی می‌شود.

دکتر ابوطالبی افزود: هوش مصنوعی در فضاهای علمی مانند دانشگاه‌ها یک بعد فناورانه دارد که از لحاظ فضای «آی تی» و نرم افزاری مورد توجه قرار گرفته و یک بعد آن هم تاثیر این فناوری در سایر رشته‌های علمی است که در تحقیقات و فضاهای علمی در حوزه‌های مختلف اثرگذار است.

وی عنوان کرد: در حوزه علوم انسانی هم این فناوری بروز و ظهور پیدا کرده و در تهیه گزارش‌ها، تحقیق‌ها و حتی تحلیل‌ها از این فناوری استفاده می‌شود.

وی گفت: هوش مصنوعی از طریق داده‌ها، اطلاعات و تحلیل‌های خود را به محققان ارائه می‌دهد لذا پشتیبانی داده‌های هوش مصنوعی به‌خصوص در بحث علوم انسانی یک بحث بسیار جدی است.

تمدن‌سازی مدنظر مقام معظم رهبری محقق شود

نسبت هوش مصنوعی با بحث‌های علوم انسانی اسلامی مورد توجه قرار گیرد

عضو هیئت علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) بیان کرد: در دهه‌های اخیر در کشور ما به بحث داده‌های اسلامی توجه ویژه‌ای شده و اهمیت علوم انسانی اسلامی بحث الگوی پیشرفت اسلامی و در نهایت بحث تمدن اسلامی از جمله دغدغه‌های جدی مقام معظم رهبری است؛ به همین دلیل هم در حوزه و دانشگاه به این بحث‌ها پرداخته می‌شود لذا نسبت هوش مصنوعی با بحث‌های علوم انسانی اسلامی هم یک بحث جدی است که باید مورد توجه قرار گیرد.

وی گفت: بحث‌های مبنایی علوم انسانی با هوش مصنوعی مانند بحث‌های انسان‌شناسی و هوش مصنوعی(اینکه هوش مصنوعی در فضای انسان شناسی و ذهن و فکر انسان چه جایگاهی دارد؟) و بحث‌های ارزش شناسی، اخلاق هوش مصنوعی، فلسفه اخلاق و ارزش‌های آن نسبت به هوش مصنوعی و فلسفه و تحلیل هوش مصنوعی بحث‌هایی است که از بعد مبنایی و فلسفی قابل توجه می‌باشد و لازم است که به آن پرداخته شود.

وی تاکید کرد: باید تکلیف ما با این فناوری نوین از حیث ماهیت، ساختار و جایگاه آن در نگاه‌های مبنایی انسان شناسی، ارزش شناسی و هستی شناسی روشن شود.

دکتر ابوطالبی اظهارداشت: بحث‌های علوم انسانی از ابعاد مختلف با هوش مصنوعی در ارتباط است؛ بحث‌های جامعه شناسی و هوش مصنوعی، روانشناسی و هوش مصنوعی، سیاست و هوش مصنوعی و سایر مباحث علوم انسانی که نسبت‌های جدی با این هوش برقرار می‌کنند و در تحلیل و ارائه نظریه‌های علمی مرتبط با هوش مصنوعی تاثیرگذار است.

لزوم آشنایی محققان با مزایا و آسیب‌های هوش مصنوعی

وی ادامه داد: از هوش مصنوعی به عنوان ابزاری برای جمع‌آوری و تحلیل داده‌ها استفاده می‌شود و لازم است که محققان ما با نحوه استفاده و ظرفیت‌های این هوش آشنا شوند و از آن استفاده نمایند و مراقب خطاها و آسیب‌های آن باشند که باید در فلسفه و ماهیت هوش مصنوعی به آن پرداخته شود.

وی اظهارکرد: آشنایی با روش‌های فنی استفاده از این ابزار در علوم مختلف مهم است که باید همه به ویژه طلاب حوزه‌های علمیه با این فناوری آشنا شوند.

این عضو هیئت علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) بیان کرد: آیت الله اعرافی مدیر حوزه‌های علمیه با همکاری برخی از افراد ستادی را تحت عنوان «ستاد راهبری فناوری‌های هوشمند حوزه علمیه» تشکیل دادند و مدت‌هاست که مشغول فعالیت هستند و با توجه به اینکه در دو دهه اخیر مباحث علوم انسانی-اسلامی در فضای علمی مطرح شده و گسترش پیدا کرده است باید این داده‌ها را وارد فضای سایبر کرد.

وی تصریح کرد: چند قرن است که دنیا وارد بحث‌های علوم انسانی شده و دستاوردهای علمی در قالب‌های مختلف مانند مجلات و کتاب‌ها گسترش یافته و ثبت شده و امروز هوش مصنوعی پاسخ سوالاتی که در حوزه علوم انسانی مطرح می‌شود را با استفاده از داده‌هایی پاسخ می‌دهد که عموما مبتنی بر علوم انسانی غربی و رایج است.

وی گفت: ما باید داده‌های علوم انسانی اسلامی را گسترش و توسعه دهیم که لازمه آن تحقیقات در زمینه علوم انسانی و اسلامی و ارائه محتوای علمی در فضای مجازی و سایبر است تا دیگران با استفاده از این ابزار به صورت خود به خود به منابع ما رهنمون شوند.

منابع علوم انسانی و اسلامی ما به عنوان داده هوش مصنوعی مورد استفاده قرار گیرد

دکتر ابوطالبی افزود: چندین هزار مقاله در حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌ها تولید و بیش از پنج هزار کتاب به‌خصوص در حوزه علمیه قم و مراکز علمی و آموزشی و پژوهشگاه‌ها و موسسات آموزشی در حوزه علوم انسانی-اسلامی تولید شده که به عنوان داده‌های مهم باید به آن توجه شود و در دسترس قرار گیرد.

وی گفت: بحث‌های حوزوی مانند نقش هوش مصنوعی در روش اجتهاد، استفاده از هوش مصنوعی در بحث‌های تفسیری و سایر روش‌های تحقیق علمی مورد استفاده در حوزه علمیه مانند روش تحقیق در حوزه تاریخ و نسبت آن با هوش مصنوعی، بحث‌های مهمی است که به‌خصوص حوزه‌های علمیه باید این بحث‌ها را به طور جدی دنبال کنند.

وی با بیان اینکه هوش مصنوعی درعرصه‌های فرهنگی و اجتماعی جامعه ما هم پیامدهایی خواهد داشت، گفت: هوش مصنوعی قطعا در فضاسازی در جامعه و نیروهای اجتماعی و اقشار مختلف جامعه به خصوص نسل نوجوان و جوان که در فضای سایبر هستند، تغییر سبک زندگی، تغییر شکل خانواده‌ها، تغییر روابط اجتماعی و روابط اعضای خانواده و حتی تغییر ساختارهای اداری و علمی تاثیرگذار خواهد بود.

عضو هیأت تحریریه مجله علمی پژوهشی تبلیغ معاونت تبلیغ حوزه اظهارداشت: کسانی که در حوزه علوم انسانی و اسلامی فعالیت می‌کنند به‌خصوص اساتید و محققان حوزوی می توانند با استفاده از این فناوری، به سرعت، دقت و رشد تحقیقات خود بیافزایند و و هم تاثیرگذاری‌های محتوایی و روشی داشته باشند.

وی با تاکید بر اینکه هوش مصنوعی باید مورد استفاده اساتید و محققان و حتی دانش‌پژوهان قرار گیرد، گفت: موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) هم دراین راستا با رسالتی که برای خود در حوزه علم و به‌ویژه حوزه علوم انسانی و اسلامی قائل است باید با استفاده از این فناوری‌های نوین در فضای علمی پیش رود و پاسخی برای مسائل جدید داشته باشد و نسبت خود و فعالیت‌های فرهنگی، پژوهشی و آموزشی را با هوش مصنوعی از بعد نرم افزار و ابراز و از نظر ماهیتی روشن کند.

برنامه‌های موسسه امام خمینی(ره) در راستای هوش مصنوعی

وی با اشاره به فعالیت‌های موسسه امام خمینی(ره) در راستای هوش مصنوعی گفت: از سال‌ها قبل فعالیت‌های خوبی در این موسسه شکل گرفته که بخشی از این فعالیت‌ها در تعامل با ستاد راهبری فناوری‌های هوشمند در حوزه‌های علمیه بوده و جلسات متعدد علمی و کاری برگزار شده و در نهایت دوره‌هایی در ستاد برای آشنایی طلاب با هوش مصنوعی جهت زمینه‌سازی برای تربیت محقق و پژوهشگر دراین زمینه انجام شده است.

دکتر ابوطالبی اظهارداشت: با همکاری مرکز مدیریت و موسسه امام خمینی(ره) دوره‌ تکمیلی آشنایی با فناوری‌های هوشمند» از میان افراد قابل توجهی که در دوره مقدماتی هوش مصنوعی شرکت کرده بودند برگزار شد و از میان آنان حلقه ۱۲ نفره هوش مصنوعی و علوم انسانی اسلامی شکل گرفت که بیشتر آنان دانش‌آموخته رشته فلسفه هستند.

وی افزود: کارگروه تخصصی «فلسفه هوش مصنوعی» هم در موسسه امام خمینی(ره) ذیل گروه فلسفه درحال شکل‌گیری است که اقدامات اولیه انجام و محققان آن مشخص شدند و فعالیت آن‌ها به شکل رسمی‌تر دنبال خواهد شد.

وی عنوان کرد: در کنار این کارگروه‌ها، دو نسشت علمی ترویجی در حوزه هوش مصنوعی و شش نشست علمی درون کارگروه هوش مصنوعی و علوم انسانی در موسسه امام خمینی برگزار شد.

مدير گروه تاريخ انديشه معاصر موسسه امام خمینی گفت: در راستای همکاری با «همایش بین المللی هوش مصنوعی فرهنگ و علوم اسلامی» دو پیش نشست علمی در موسسه امام خمینی(ره) برگزار شد که دکتر فولادی قلعه بحث هوش مصنوعی و نسبت آن با علوم انسانی را ارائه دادند که دکتر علی مصباح و مجتبی مصباح به عنوان ناقد مشارکت داشتند و با حضور همه اعضای هیئت علمی موسسه امام خمینی(ره) برگزار و استقبال خوبی از این برنامه شد.

وی ادامه داد: یک دوره کارگاه «جستارنویسی اخلاق هوش مصنوعی» به مدت ۱۴ جلسه برای دانش‌پژوهان و محققان این حوزه درحال برگزاری است و محققان این موسسه با «همایش ملی فضای سایبر» همکاری و مدیریت پنل‌های تخصصی فلسفه سایبر را بر عهده داشتند و پنج مقاله نیز دراین همایش ارائه دادند.

وی بیان کرد: کارگاه‌هایی هم برای آشنایی مقدماتی با هوش مصنوعی برای دانش‌پژوهان مقطع ارشد و دکتری در همه رشته‌های علوم انسانی در موسسه آموزشی امام خمینی(ره) برگزار شده است.

تشکیل کارگروه «فلسفه ذهن» در موسسه امام خمینی(ره)

دکتر ابوطالبی گفت: دراین موسسه کارگروه «فلسفه ذهن» تشکیل شده و ذیل آن یک حلقه هوش مصنوعی و یک کارگروه تخصصی درخصوص هوش مصنوعی و علوم انسانی درحال تشکیل است که طرح‌های پژوهشی را در مورد مبانی فلسفه، اخلاق، فقه و مباحث علوم انسانی مرتبط با هوش مصنوعی دنبال می‌کند.

وی ادامه داد: جلسات علمی با حضور اساتید طراز اول موسسه در حوزه فلسفه و علوم انسانی برگزار و موضوعات و عناوین طرح‌های پژوهشی آنجا مطرح شده و مورد بررسی قرار گرفته و طرح‌هایی در دستور کار است که به طور تفصیلی دنبال و تدوین شود که امیدوارم شاهد تحقیقات و تالیفات خوبی دراین زمینه باشیم.

وی گفت: به دلیل جدید بودن این فناوری، هنوز تمام طلاب، محققان و اساتید ما آشنایی لازم را با این حوزه ندارند و باید دوره‌های عمومی و تخصصی هوش مصنوعی و علوم انسانی به صورت مستمر برگزار و پژوهش های جدی انجام شود.

رئیس کمیته تاریخ و انقلاب اسلامی دبیرخانه طرح‌های پژوهشی معاونت پژوهش حوزه گفت: ما هرچه بیشتر با این فناوری آشنا شویم سوالات جدیدتری هم پدید خواهد آمد که این سوالات نیازمند تحقیقات و پژوهش‌های دیگری است.

باید کمک رسان عرصه‌های اجرایی و قانونگذاری کشور باشیم

وی تاکید کرد: بخش‌های آموزشی و پژوهشی ما باید این بحث را دنبال کنند و به صورت گسترده‌تر ادامه دهند که در سال‌های آینده شاهد آثار علمی خوب و متقن در بحث هوش مصنوعی باشیم و بتوانیم با تهیه اسناد کلان در کمک به سیاست‌ها و برنامه‌ریزی‌های نظام در حوزه‌های مختلف به تصمیم‌گیران و مجریان کشور در عرصه‌های اجرایی و قانونگذاری کمک نماییم و به سمت علوم انسانی اسلامی که لازمه تمدن اسلامی است پیش رویم.

پایان پیام/